Plomby uzupełniają ubytki w zębach, powstałe na skutek próchnicy lub ukruszenia. Czasem pełnią funkcje kosmetyczne, ale często też chronią odsłonięte tkanki przed zakażeniem. Istnieją różne rodzaje plomb, różniące się materiałem wykonania, przeznaczeniem i ceną. Prawidłowo założona plomba zapobiegnie konieczności całkowitej odbudowy zniszczonego zęba – nawet takiego, który został mocno naruszony przez wiertła stomatologiczne.
Rodzaje plomb: plomby amalgamatowe
Plomby amalgamatowe wytwarza się ze stopu cyny, cynku, miedzi i srebra. Są bardzo trwałe i mogą bez większych problemów utrzymywać się nawet przez dwadzieścia lat. Ich zaletą jest też niska cena, ze względu na refundację NFZ. Mają ciemnoszary kolor, przez co popularnie nazywa się je plombami czarnymi lub szarymi. Jeszcze kilkanaście lat temu amalgamat – stop metali połączonych z rtęcią – był podstawowym materiałem plomb, dziś jednak odchodzi do lamusa. Wypełnienia te są bardzo trwałe, lecz pacjenci unikają ich ze względu na ciemny, stalowy kolor.
Dawne amalgamaty budziły także wątpliwości zdrowotne ze względu na zawartość rtęci. Z tego względu nie zakładano ich kobietom w ciąży, dzieciom ani osobom noszącym metalowe protezy. Współczesne plomby amalgatowe są wolne od rtęci, lecz ze względów estetycznych zakłada się je tylko w tylnych zębach
Amalgamat trzyma się zęba za pomocą sił fizycznych i pomaga odbudować go, szeroko opracowując ubytek. Plomb tego typu używa się, gdy utrzymanie suchego pola zabiegowego jest utrudnione. Dzieje się tak, gdy u pacjenta występuje krwotok z dziąseł w czasie leczenia, lub gdy wydziela on dużo śliny. Często też amalgamatem łata się ubytki na stycznej lub żującej części zęba.
Jednym z minusów plomb amalgamatowych jest estetyka. Jak wspominaliśmy, mają one ciemnoszary kolor, przez co rzadko kładzie się je na przednim odcinku łuków zębowych. Czasem zdarza się też, że doprowadzają do przebarwień tkanki miękkiej. Ponadto, gdy wypełnień tego typu jest w jamie ustnej więcej niż 7, mogą wytworzyć ogniwa galwaniczne, czyli prąd.
Plomby kompozytowe
Nazywane popularnie białymi plombami, mają strukturę podobną do tkanek zębów. Trzeba za nie zapłacić, gdyż ten rodzaj plomby nie podlega refundacji NFZ. Dzielą się na wypełnienia chemoutwardzalne i światłoutwardzalne. Te drugie są najdroższymi ze wszystkich konwencjonalnych typów wypełnień, jakie stosuje się w stomatologii zachowawczej. Mają jednak szereg zalet.
Białe plomby są odporne na zgniatanie i można odbudować z nich zęby po oszlifowaniu pod korony protetyczne. Mają też świetną adhezję do szkliwa, co oznacza, że mocno „przyklejają” się do zębów. Ponadto występują w różnych kolorach, co pozwala dopasować je do barwy uzębienia pacjenta, aby jak najdokładniej się z nim komponowały.
Obecnie jest to najpopularniejszy rodzaj wypełnienia, zakładany zarówno w zębach przednich, jak i trzonowcach. Plomby te określane są także jako światłoutwardzalne, ze względu na technikę ich zakładania: stomatolog formuje plastyczne tworzywo kompozytowe w kształt odpowiadający ubytkowi, a następnie utwardza je lampą polimeryzacyjną.
Jedną z nielicznych wad plomb kompozytowych jest skurcz materiału, do którego dochodzi podczas polimeryzacji lampą. Wywołuje on mikroprzeciek ułatwiający przedostawanie się drobnoustrojów. Na szczęście jednak w dzisiejszych czasach można go mocno zminimalizować. Większość lekarzy nakłada obecnie plomby światłoutwardzalne, które są trwalsze od chemoutwardzalnych. Zazwyczaj utrzymują się bez uszczerbku przez około 5 lat.
Inne rodzaje plomb dentystycznych: plomby porcelanowe i wkłady koronowe
To najnowocześniejsze rodzaje plomb do zębów, przygotowywane w gabinetach protetycznych. Plomby porcelanowe są w znacznym stopniu zbliżone do wkładów koronowych. Używa się ich do wypełniania dużych ubytków. Wkłady mogą być wykonane z metalu, kompozytu lub materiału ceramicznego. Występują one w trzech odmianach: inlay, onlay i overlay. Z kolei plomby porcelanowe, zgodnie z nazwą wykonane są z wysokiej jakości porcelany. Odznaczają się perfekcyjną odpornością na działania czynników zewnętrznych.
Plomby powstają na podstawie wycisku, dlatego wiernie odtwarzają naturalny kształt zęba, a wypełniony ząb dobrze dopasowuje się do całej szczęki. Całość prezentuje się bardzo estetycznie – wkłady są niewidoczne gołym okiem. Zaletą metody jest także wysoka trwałość. Inlaye zakłada się najczęściej w zębach trzonowych i przedtrzonowych. W przypadku dużych ubytków stosuje się wypełnienia onlay, pokrywające całą powierzchnię żującą.
Takie plomby nakłada się zazwyczaj po leczeniu kanałowym, ale często też stosuje się je na zębach z zaburzonym zwarciem. Leczenie wkładkami koronowymi jest zabiegiem protetycznym, czyli przywracającym zębom właściwe warunki okluzyjne.
