Zachowek to instytucja prawa spadkowego unormowana w Kodeksie cywilnym, mająca na celu ochronę interesów osób najbliższych dla testatora w przypadku pominięcia ich w testamencie lub przekazania im części mniejszej niż należna.
Jeżeli po otwarciu testamentu okaże się, że zmarły pominął nas w swojej ostatniej woli lub otrzymaliśmy bardzo małą część spadku, to i tak możemy się upomnieć o należną nam część pozostawionego przez niego majątku. Można się o to starać, jeśli byliśmy dla niego osobą najbliższą. Uprawnienie to dotyczy zstępnych (dzieci), małżonka oraz rodziców spadkodawcy.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa cywilnego? Odwiedź kancelariagrabowski.pl – Prawnik Miechów
Zwykle wysokość zachowku to połowa wartości, która przysługiwałaby nam, gdyby dziedziczenie odbyło się w sposób ustawowy — przykładowo, jeśli zmarły nie zostawiłby testamentu. Jeśli jednak jesteśmy trwale niezdolni do pracy lub małoletni, to wartość ta rośnie do 2/3 części ustawowej.
Zachowku można żądać na drodze sądowej od spadkobiercy. Na jego poczet można zaliczyć część spadku, którą uprawniony otrzymał, darowiznę od testatora bądź koszty wychowania oraz wykształcenia uprawnionego zstępnego poniesione przez spadkodawcę, jeśli wykraczały poza przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
Wydziedziczenie
Uprawnienie do zachowku nie przysługuje, gdy zostaliśmy przez testatora skutecznie wydziedziczeni. Wydziedziczenie jest właściwie właśnie pozbawieniem prawa do zachowku. By można było je zastosować, muszą wystąpić pewne określone przesłanki. Nie można po prostu wydziedziczyć najbliższej osoby bez uzasadnionego powodu. Musi wystąpić któraś z trzech przesłanek:
- Osoba ta wbrew naszej woli postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- Osoba ta dopuściła się względem nas albo jednej z najbliższych nam osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- Osoba ta uporczywie nie dopełnia względem nas obowiązków rodzinnych.
Powód wydziedziczenia należy zawrzeć w testamencie. Wydziedziczyć można wszystkich, którym przysługuje prawo do zachowku, a więc zarówno zstępnych, jak i małżonka czy rodziców. Jeśli spadkodawca przebaczy wydziedziczonemu, działając z pełnym rozeznaniem, to nie może go wydziedziczyć.
Należy pamiętać, że zstępni wydziedziczonego zstępnego dalej będą uprawnieni do zachowku. Przykładowo, jeśli wydziedziczymy syna, to jego dzieci, a nasze wnuki mogą upomnieć się o swój zachowek.
Komu jeszcze nie przysługuje zachowek?
Zachowek nie przysługuje również osobom, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek przysługujący im z mocy ustawy. Podobnie jest w przypadku małżonka, przeciwko któremu spadkodawca wystąpił z uzasadnionym żądaniem o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a także osobom uznanym za niegodne dziedziczenia.
Niegodna dziedziczenia będzie osoba, która:
- dopuściła się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłoniła spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodziła mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukryła lub zniszczyła testament spadkodawcy;
- podrobiła lub przerobiła jego testament albo świadomie skorzystała z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Kancelariagrabowski.pl – Adwokat Proszowice
Podsumowanie
Jak można zauważyć, instytucja zachowku została opracowana w ten sposób, by osoby najbliższe pominięte w spadku również otrzymały coś po testatorze. Jej celem jest także to, by nie dopuścić do sytuacji, w której zachowek otrzyma osoba, która z powodu swojego zachowania nie zasługuje na spadek po zmarłym.
